Gebelik sürecinde kullanılan ilaçlar, hem anne adayı hem de bebeğin sağlığını doğrudan etkiler. Bu sebeple gebelik sürecinde doktorun onayı alınmadan hiçbir ilaç kullanılmaması gerekmektedir. Gebelik dönemi için güvenli olduğu belirtilen ilaçların bile muhakkak doktora danışılması gerekmektedir. Bunun yanında yalnızca ilaçlar değil kullanılabilecek bitkisel takviyeler de anne ve bebek için tehlikeli olabilmektedir. Gebelik sürecinde kullanılabilecek ilaçlar da gebeliğin dönemine göre değişmektedir.
Gebelik sürecinde ilaç kullanımı doktorun yönlendirmesiyle kullanılabilmektedir. Doktorlar gebelik sürecinde ilaç verirken muhakkak fayda zarar durumunu gözeterek vermektedirler.
Gebeliğin ilk 12 haftasını içeren birinci trimester döneminde, bebeğin organları daha yeni gelişmeye başladığı için oldukça hassas bir dönemdir. Yanlış ilaç kullanımı, birinci trimesterde bebekte doğum anomalilerine sebep olabilmektedir.
13. hafta ve 27. haftası arasındaki süreç ikinci trimester olarak adlandırılır. İkinci trimesterde kullanılabilen bazı güvenli ilaçlar vardır. Yine de dikkatli olunması gerekmektedir.
28. haftadan sonraki dönem üçüncü trimester olarak adlandırılmaktadır. Üçüncü trimesterde bebek doğmaya hazırlanmaktadır. Bu süreçte dikkatsiz ilaç kullanımı doğum esnası ve sonrasında hem anne hem de bebek adayında komplikasyon oluşturma riskine sahiptir.
FDA'nın Gebelikteki Kategorilendirmesi
FDA (ABD Gıda ve İlaç Dairesi) gebelik sürecinde kullanılabilecek ilaçları güvenliklerine göre kategorilere ayırmıştır.
Kategori A, güvenli kabul edilmektedir.
Kategori B, hayvan çalışmalarında güvenlidir fakat insanlarda yapılan çalışmalar gebelikte kullanım için yeterli veriyi sağlamamaktadır.
Kategori C, ilacın insanların üzerinde nasıl bir etkisi olduğu belirsizdir. Bu sebeple doktorun değerlendirmesi sonucu kullanılabilir.
Kategori D, ilacın bebek üzerinde olumsuz etkisi olduğu bilinmektedir fakat ciddi sağlık problemlerinin varlığı durumlarında risk fayda analizi yapılarak kullanılmaktadır.
Kategori X, gebelikte hiçbir şekilde kullanılmaması gerekmektedir.
Gebelik Sürecinde Hangi İlaçlar Kullanılabilmektedir?
Hafif seyreden ağrı ve ateşin varlığı durumunda çoğunlukla parasetamollerin kullanımı güvenlidir. Gebelik sürecinde anne adayında aneminin oluşmaması için ve bebekteki beyin gelişimi açısından folik asit ve demi takviyesi kullanılması gerekmektedir.
Antibiyotik kullanılması gerektiğinde doktor kontrolünde penisilin grubunda yer alan antibiyotikler kullanılabilmektedir.
Anne adayındaki alerji durumları sebebiyle bazı anti alerjik ilaçlar, doktor kontrolüyle kullanılabilmektedir.
Gebelik Döneminde Kullanılmaması Gereken İlaçlar
Özellikle üçüncü trimester döneminde, aspirin ve ibuprofen kullanımı kanama oluşması riskini artırabilmektedir.
A vitamini içeren retinoidlerin kullanımı bebeğin ciddi doğum kusurlarının oluşmasına sebep olabilmektedir.
Bebeğin diş yapısı ve kemik gelişimi olumsuz etkilenebileceği için tetrasiklin içeren antibiyotiklerin kullanılmaması gerekmektedir.
SSRI grbundaki ilaçların yine bebekte doğum kusurlarının olmasına sebep olabildiği bilinmektedir. Yine de elzem durumlarda doktor yönlendirmesiyle kullanılabilmektedir.
Bitkisel takviyelerin doğal olduğu için zararlı olmadığı düşünülse de bazı bitkisel takviyelerin gebelik sürecinde, anne ve bebek sağlığına olumsuz etki ettiği görülmektedir.
Gebelik sürecinde anne adayının ilaç kullanımı oldukça kısıtlıdır. İlaç kullanımı durumunda da muhakkak doktor kontrolünde olunması gerekmektedir.
Kadın Hastalıkları Doğum Ve Tüp Bebek Uzmanı